Paxtafel

pax- of kustafel

De pax- of kustafel is een klein bordje van verzilverd of verguld metaal, hout of ivoor. Gewoonlijk heeft het aan de voorzijde een aan de bijbel ontleende voorstelling, vaak de kruisiging van Christus. Aan de achterzijde heeft het een handvat. Dit houdt verband met de functie: het doorgeven van de vredesgroet tijdens de mis. De paxtafel werd na de vredeswens door de priester en de kerkgangers gekust of met de hand aangeraakt en daarna doorgegeven. Dit bevestigde de eenheid van de priester en zijn parochianen.

De paxtafel is vermoedelijk in de dertiende eeuw geïntroduceerd door Engelse franciscanen. Ze verloor in de meeste kerken al na enkele eeuwen haar functie. Daarvoor in de plaats kwam de gesproken vredeswens. De veertiende- of vijftiende-eeuwse ivoren paxtafel van de Sint-Lambertuskerk behoort tot de oudste bezittingen van de kerk. Ze is mogelijk van Franse oorsprong (Île de Paris?) en onderdeel geweest van een kleine diptiek of triptiek. De zilveren lijst is zestiende-eeuws.

Onder een driehoekig gevelelement (wimberg) en een spitsboog is Christus weergegeven aan het kruis, geflankeerd door Maria (links) en Johannes. De lijst heeft een zogeheten kamversiering, met bovenaan een driehoek met daarin het hoofd van een cherubijn.