Franciscus van Assisi

Pronkstukken van de kerkinventaris

Franciscus werd in 1182 in Assisi geboren als zoon van een welgestelde lakenkoopman. Rond zijn twintigste verjaardag belandde hij na een veldslag tussen Assisi en Perugia tijdelijk in krijgsgevangenschap. Eenmaal terug in het bezit van zijn vrijheid werd hij getroffen door een ernstige ziekte. Hij kwam er weer bovenop, raakte begaan met het lot van armen en melaatsen en schonk hen zijn bezittingen. Franciscus besloot de rest van zijn leven in armoede door te brengen, dienstbaar aan de armen en toegewijd aan God. Met bedelen scharrelde hij zijn kostje bij elkaar. Na verloop van tijd kreeg hij een aantal volgelingen, met wie hij in de omgeving ging preken. Samen vormden ze een kloosterorde, waarvoor Franciscus een levensregel schreef. Ze noemden zich fratres minores (‘minderbroeders’) en betrokken een klooster. De orde breidde zich snel uit over Zuid-Europa. In Nederland vestigden de eerste franciscanen zich in 1228.

Twee jaar voor z’n dood ontving Franciscus de stigmata, de wondtekens van de kruisiging van Christus. Ziek en bijna blind vond hij daarna toch de kracht het Zonnelied te componeren, een lofzang op god en diens schepping. Hij overleed op 3 oktober 1226 en werd een dag later in Assisi begraven. In 1228 verklaarde paus Gregorius IX hem heilig. Franciscus is onder meer beschermheilige van armen, kooplieden, kleermakers en wevers. Hij is ook patroon van het milieu, van vogels en van dieren in het algemeen.

Over de geschiedenis van het Sint-Franciscusbeeld in de Sint-Lambertuskerk is nagenoeg niets bekend. Ondanks een neogotisch dateert het waarschijnlijk uit de zestiende eeuw. Enkele typisch gotische plooivallen op de mouwen wijzen daar bijvoorbeeld op. Dat het beeld moeilijk als middeleeuws beeldsnijwerk valt te herkennen, komt in de eerste plaats door de nogal matte neogotische polychromie. Die wordt bepaald door de vaalbruine kleur van de pij. Ook het in de negentiende eeuw versneden gezicht en de later met nagels aangezette, te grote handen doen afbreuk aan de authenticiteit van het beeld.

Hoe en wanneer het beeld in de Sint-Lambertuskerk is beland, is vooralsnog onopgehelderd. Voor zover bekend heeft de kerk in elk geval nooit een Franciscusaltaar gekend. Mogelijk is het afkomstig uit het Kwezelhuis, het in 1718 in Horst gestichte klooster van zusters van de Derde Orde van Sint Franciscus. Franciscus is op een gebruikelijke wijze weergegeven: een bruine pij, met om het middel een wit koord en aan zijn voeten sandalen. Bekende Franciscusattributen als een boek, een doodskop en een kruis ontbreken. Het is het enige heiligenbeeld in de Sint-Lambertuskerk met een aureool.

Het beeld is in de jaren twintig van de vorige eeuw voor 135 gulden gerestaureerd door Atelier Gebroeders Thissen te Roermond. J. Janssen uit Venlo bracht vervolgens voor veertig gulden een nieuwe beschildering aan. Die werd bij een nieuwe restauratie in 1996 intact gelaten, al was het maar omdat onderzoek uitwees dat de oorspronkelijke verflagen grotendeels waren verdwenen.